Leiders die RATTEN aansturen….en de kracht van stiekeme signalen!

Beïnvloed worden zonder het door te hebben

Door André Woltinge

André is hoofdtrainer van de K.V. Zunobri

Ik ben gek op resultaten uit wetenschappelijk onderzoek. Niet dat ik denk dat we alles moeten geloven wat zogenaamd ‘wetenschappelijk’ is onderzocht want de geschiedenis leert ons anders, maar het geeft wel degelijk richting en de deelnemers aan onze trainingen smullen ervan. Zo ook de resultaten in het boek van Leonard Mlodinow ‘Stiekeme signalen’, over hoe we in ons gedrag worden beïnvloed door ons onderbewuste en er totaal geen erg in hebben.

Als ratten in een doolhof

In een onthullende studie naar non-verbale communicatie werd aan een groep psychologie studenten gevraagd om gedurende 10 dagen 5 ratten aan te leren op een bepaalde manier door een doolhof te lopen. Als ze het goed deden werden de ratten beloond. De studenten registreerden het leerproces van de ratten. Wat de studenten echter niet wisten, was dat niet de ratten onderwerp van studie waren, maar zij zelf! De studenten werd verteld dat het door middel van zorgvuldig fokken mogelijk was ratten te kweken die ofwel geniaal of dom waren. De ene groep studenten kreeg de domme en de andere groep de ‘Vasco da Gama’ ratten. In werkelijkheid waren de dieren helemaal niet selectief gefokt en allemaal even dom/slim. Het onderzoek wees uit dat na tien dagen de ‘slimme’ ratten aanzienlijk beter presteerden dan de ‘domme’ ratten. De studenten bleken de ‘slimme’ ratten onbewust anders te benaderen, met meer aandacht, meer beleid en geduld. De verwachtingen die de studenten hadden van de ratten bleken dus sterk van invloed op de prestatie!
In de praktijk zou dit dus kunnen betekenen dat ik als trainer, geheel onbewust welteverstaan, een deelnemer die ik zelf als slim of als ‘high potential’ inschat tot betere prestaties zal leiden, dan die deelnemer die op mij een mindere indruk maakt. Oei!

Non-verbale overdracht van je verwachtingen

Aan een andere groep studenten werd gevraagd portretfoto’s aan proefpersonen te tonen en hen te vragen de mate van succes of mislukking die volgens hen uit elk gezicht sprak te beoordelen met een cijfer. De onderzoeker gaf de studenten alleen foto’s die vooraf als neutraal werden beoordeeld, maar hij vertelde hen iets anders. Hij vertelde de helft van de studenten dat op hun stapel foto’s gezichten stonden die als succesvol waren beoordeeld en aan de andere helft dat die van hen waren beoordeeld als mislukkingen. Ze kregen vervolgens de opdracht mee om de proefpersonen niet te beïnvloeden, door slechts de foto’s te overhandigen, de instructies voor te lezen en de reacties te noteren. De vraag was dus: Zouden de studenten hun verwachtingen toch kenbaar maken middels non-verbale communicatie? En zouden de menselijke proefpersonen hierop reageren, net als de ratten?
Wat bleek? Alle studenten bij wie de verwachting was gewekt dat de gezichten op hun foto’s een hoge beoordeling zouden krijgen, kregen die ook. Het was zelfs zo dat alle beoordelingen van die groep hoger waren dan die bij de andere groep! De studenten brachten dus hun verwachtingen over, maar hoe? Uit onderzoek blijkt de helft van dit effect in onze stem en intonatie te zitten. Door welke andere non-verbale signalen de andere helft van het effect te verklaren is, weet men nog steeds niet zeker.

De invloed op schoolprestaties

De verwachtingen van ouders en leraren blijken van grote invloed op de schoolprestaties van de kinderen, zelfs wanneer we proberen hen neutraal te behandelen. Onderzoekers vertelden leraren welke kinderen uit een IQ test ongekend grote intellectuele mogelijkheden bleken te hebben. Wat de leraren niet wisten, was dat de kinderen die begaafd werden genoemd in werkelijkheid niet hoger dan gemiddeld hadden gescoord op de IQ-test. Korte tijd later noemden de leraren de kinderen die niet als begaafd waren bestempeld, minder nieuwsgierig en minder geïnteresseerd dan de begaafde leerlingen. Dit kwam daarna ook tot uiting in de cijfers van de leerlingen. Pas echt schokkend wordt het wanneer we kijken naar de IQ test die na 8 maanden nogmaals werd afgenomen. Bij de kinderen die het predicaat ‘normaal’ hadden gekregen waren de testresultaten volgens normale verwachting. Maar bij de kinderen die briljant waren genoemd kregen de onderzoekers andere resultaten. Ongeveer 80% scoorde ten minste 10 punten hoger en 20% scoorde zelfs 30 punten hoger. Als je kinderen het predicaat ‘slim’ opplakt, blijkt dat dus een krachtige self-fulfilling prophecy te zijn. Helaas werkt deze self-fulfilling prophecy zeker ook de andere kant uit: een kind als zwakke leerling bestempelen zal ertoe bijdragen dat het kind ook werkelijk een zwakke leerling wordt.

Ons onderbewuste als heer en meester van ons gedrag!

Dit heeft sterke implicaties voor zowel ons privé leven als ons werk. Je wordt beïnvloed en je weet het niet…. We brengen onze verwachtingen over op anderen, of we willen of niet. En vaak zullen deze in reactie hierop aan die verwachtingen voldoen.
Dus aan alle leidinggevenden, leraren, ouders en trainers: Behandel elke medewerker, elk kind en elk ‘sporttalent’ als de ‘Vasco da Gama ratten’ en geef ze het gevoel dat ze hun weg naar succes zullen vinden en dat jij daarin gelooft, wat ze ook zullen ondernemen. Blijkbaar hoef je dit niet eens uit te spreken. Het gaat non-verbaal. Ze voelen het en het blijkt een bron van grote kracht!
 
Helen Brusselers-Gisbers
 
Sportieve groeten,
 
André Woltinge

Geschreven: donderdag 14 januari 2016 16:58